Πώς θα αντιµετωπισθεί το ελληνικό χρέος; Κανείς δεν θεωρεί ως λύση ένα «κούρεµα» των οµολόγων κατά 30%, αφού, σύµφωνα µε την ανάλυση των αριθµών, δεν βοηθάει πραγµατικά την Ελλάδα, ενώ τραυµατίζει την εµπιστοσύνη των αγορών.
Προκρίνεται, αντιθέτως, ως πρακτική και βιώσιµη λύση η επιµήκυνση των οµολόγων – δηλαδή η αποπληρωµή τους σε απώτερο χρόνο. Πότε µπορούν να γίνουν όλα αυτά;
Ούτε πριν από τον Ιούνιο όταν θα οριστικοποιηθεί το πακέτο βοήθειας προς την Πορτογαλία, ούτε πριν από τον Σεπτέµβριο όταν λήγει η θητεία του Ζαν-Κλοντ Τρισέ στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Σίγουρα όµως πριν από το 2012, το οποίο φαίνεται ότι θα είναι το έτος που θα πειραχτεί το κοντέρ του ελληνικού χρέους. Ολα αυτά, ενώ η Ελλάδα προσέρχεται στον στίβο της αναδιάρθρωσης µε ένα σηµαντικό νοµικό πλεονέκτηµα. Σε ποσοστό 90% τα ελληνικά οµόλογα είναι σε ευρώ και διέπονται από το Ελληνικό ∆ίκαιο. Αρα η αναδιάρθρωση θα µπορούσε να γίνει διά νόµου. Απλώς δεν µπορεί να γίνει µε το στανιό.
Από το Παρίσι στην Αθήνα µέσω Μπουένος Αϊρες
Το εστιατόριο «Baccarat» βρίσκεται σε έναν ήσυχο δρόµο στο 16ο διαµέρισµα στη δυτική όχθη του Παρισιού. Είναι στον πρώτο όροφο του κτιρίου της οµώνυµης εταιρείας πολυτελών υαλικών και έχειµοδάτη πελατεία.Αν οι πολυέλαιοι είχαν αυτιά, θα άκουγαν το βράδυ εκείνο, τέλος Αυγούστου του 2010, µια ενδιαφέρουσα συζήτηση. Στο τραπέζι κορυφαίος υπουργός της κυβέρνησης Παπανδρέου και επώνυµος Γάλλος µε θητεία στην κυβέρνηση Μιτεράν, συγγραφικό έργο, συµβουλευτικές επιδόσεις και τραπεζική προϋπηρεσία. Η κουβέντα ήτανπολύ φιλική – οι Γάλλοι είναι, άλλωστε, εντόνως φιλέλληνες. Μεταξύ τυρού και αχλαδιού – και, εν πάση περιπτώσει, πολύ µετά το Kir Royal – άγγιξεκαι το θέµα του ελληνικούχρέους. Ο Γάλλος ήτανδιακριτικός. Υπέδειξε ευγενικά στον έλληνα συνοµιλητή του ότι,σε ένα βάθοςδύο χρόνων το πολύ, τα νούµερα δεν βγαίνουν. Με την ύφεση που προκαλεί το πρόγραµµα λιτότητας του Μνηµονίου, ο κίνδυνος να περάσει το χρέος το 150%του ΑΕΠ ήτανκάτι παραπάνω από ορατός. «Η Ελλάδα», είπε µετρώντας προσεκτικά τις λέξεις του ο Γάλλος, «πρέπει να λάβει υπ’ όψιν την εµπειρία των κρίσεων χρέους της Λατινικής Αµερικής την περασµένη δεκαετία». Το ηθικόδίδαγµα ήταν απλό. «Η Αργεντινή επέµεινεότι θα εξυπηρετήσει κανονικά το χρέος της παρότι τα νούµερα δεν έβγαιναν. Παρά την παρουσία του ∆ΝΤ, βρέθηκε το 2001 σε αδιέξοδο – οπότε χρεοκόπησε. Αντιθέτως, η Ουρουγουάη έδειξε ρεαλισµό. Μεθόδευσε λοιπόν µια εθελοντική επιµήκυνση του χρέους της, εξασφαλίζοντας τη συµφωνία των δανειστών της. Και απέφυγε τα χειρότερα». Ο Γάλλος πρόσθεσε ότι η ελληνική κυβέρνηση έπρεπε να κινηθεί προκαταβολικά καισίγουρα πριν η κρίση γίνει σύννεφο που σκεπάσειτον ουρανό.Κρίσιµο έτος ήταν,κατά τη γνώµητου, το 2011. Μετά, ως απελευθερωµένος γάλλος διανοούµενος, ανέπτυξε τις σχέσεις του για τον γάµο. Στην επταετία πρέπεινα λύνεται αυτόµατα και το ζευγάρι να αποφασίζει αν θέλει να συνεχίσει ή να σταµατήσει. Αναδιάρθρωση του προγαµιαίου συµφώνου δηλαδή!
Νοικοκυρια σε ΑΠΟΓΝΩΣΉ.
Αν η συζήτησηαυτή προ οκταµήνου στο Παρίσιέχει κάποια αξία, είναι γιατί φανερώνει πώς βλέπουν την Ελλάδα οι ξένες ελίτ. Οι κρίσεις χρέους – στοΜεξικό, τη Λατινική Αµερική, την Ασία ή τη Ρωσία– είναι κάτι συνηθισµένο στον κόσµο. Οπως είναι γνωστά τα διάφορα σενάρια εξέλιξής τους. Σενάρια µαύρα όπως της Αργεντινής, γκρίζα όπως της Ουρουγουάης ή κρεµ προς λευκά της Βραζιλίας που πήγε το 2003 στο ∆ΝΤ και είναι σήµεραµια από τις αναδυόµενες υπερδυνάµεις των BRICs (Brazil, Russia, India, Canada). ∆εν χρειάζεταινα µπει κανείς σε βαθιά οικονοµικάγια να καταλάβει τι θα γίνει.
Μια χώρα είναι σαν ένα νοικοκυριό. Οσο το νοικοκυριό αυξάνει τα έσοδά του, µπορεί να εξυπηρετεί τα δάνειά του όσο µεγάλα κι αν είναι αυτά. Αν τα έσοδα µειωθούν, οι δανειστές κοιτάνε τα νούµερα. Αν το νοικοκυριό βγάζει λιγότερα από όσα ξοδεύει κάθε µήνα, οι δανειστές χτυπούν καµπανάκι. Και αν το νοικοκυριό βγάζει πολύ πολύ λιγότερα από όσα ξοδεύει – είναι δηλαδή στο κόκκινο – τότε πάει για φούντο, αφού, αν δεν µπορείς να βγάλεις καν τον µήνα, πώς θα καλύψεις τα χρέη σου; Αυτό το νοικοκυριό είναι τώρα η Ελλάδα. Τα έσοδα, το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν, µειώνονται µε αποτέλεσµα το χρέος να γίνεται δυσθεώρητο. Αναπόφευκτα, πριν φθάσει η στιγµή που δεν θαείναι πια εξυπηρετήσιµο, πρέπει η Ελλάδα να µπει σε µια συνεννόηση µε τους δανειστές της και να συµφωνηθεί τι θα γίνει.
Η συνεννόηση αυτή φαίνεται πως έχει αρχίσει. Είναι βέβαια άτυπη και δεν πρόκειται ποτένα επιβεβαιωθεί επίσηµα. Τηχειρίζεται πολιτικά ο υπουργός Οικονοµικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου στο επίπεδο των οµολόγων του. Κυρίως όµως, πέρα από την πολιτική συζήτηση, υπάρχει και η τεχνική συζήτηση, µε ολόκληρη οµάδα εµπειρογνωµόνων. Εποπτεία των επαφών έχει ο πρώην αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Λουκάς Παπαδήµος, που υποστηρίζει συµβουλευτικά τον Πρωθυπουργό. Είναι αυτονόητο ότι η«άτυπη κουβένταγια την αναδιάρθρωση τουελληνικού χρέους» είναι σεγνώση του Γιώργου Παπανδρέου.
Η ελληνική κυβέρνηση έχειαπόλυτη επίγνωση ότι το δεύτεροτρίµηνο του2012 η χώρα θα χρειαστεί 25 µε30 δισ. γιανα καλύψει δανειακές υποχρεώσεις. Αυτά δύσκολα θα βρεθούν απότις αγορές. Κι αυτό γιατί η Ευρώπη είναι ακόµα τραυµατισµένη από την Ιρλανδία και την Πορτογαλίακαι ο µόνιµος µηχανισµός που επέβαλε η Γερµανία για µετά το 2013 – µε τη δυνατότητα αναδιάρθρωσης – δεν ευνοεί την αγορά οµολόγων µε ρίσκο.
TO ρισκο. Συνυπολογίστε τα προβλήµατα στην Ελλάδα – τη διάλυση του φορολογικού µηχανισµού,αλλά και το παράλυτο κράτος που παρέδωσε η διακυβέρνηση Καραµανλή, καθώς και τις καθυστερήσεις σε θέµατα µεταρρυθµίσεωνκαι ιδιωτικοποιήσεων λόγω των πολιτικών αντιστάσεων.
Αν δεν µπορούµε να βρούµε τα 25-30 δισ. που χρειαζόµαστετην άνοιξη του 2012 στις αγορές, τότε δεν υπάρχουν πολλές λύσεις. Είτε πρέπει να µας τα δώσει η τρόικα, είτε πρέπει να αναδιαρθρώσουµε το χρέος µας. Το να µας τα δώσει η τρόικα σηµαίνει ότι, εκτόςαπό το ∆ΝΤ, πρέπει να βάλουν ξανά το χέρι στην τσέπη οι Ευρωπαίοι.∆υνατότητα υπάρχει, µετά τις αποφάσεις του τελευταίου Συµβουλίου Κορυφής,που επέτρεψε στον ευρωπαϊκό µηχανι σµό να αγοράζει απευθείας οµόλογα από χώρες µεµνηµόνιο. Ωστόσο, το πολιτικό κλίµαστον Βορρά, τόσο στη Γερµανίαόσο και σε άλλες χώρες όπως ηΟλλανδία, είναι εντελώς απαγορευτικό.Οι προτεσταντικές κοινωνίες– είναι χαρακτηριστικό τι έγινε την περασµένη Κυριακή στην Φινλανδία– δεν θέλουν ούτε να ακούνε για τον άσωτο Νότο. Αρα δεν υπάρχει άλλη λύση από κάποιου είδους αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.
ΚΟΥΡΕΜΑ ΚΑΙ ΞΥΡΙΣΜΑ. «∆εν υπάρχει σοβαρός άνθρωπος που να µιλάει για “κούρεµα” του ελληνικού χρέους». Το λέει πηγή µε γνώση των συζητήσεων για την αναδιάρθρωση. Πράγµατι το “κούρεµα” των ελληνικών οµολόγων κατά 30% αποφέρει όφελος µόλις 50 δισ. ευρώ σε υποχρεώσεις και2,5 δισ. ευρώσε τόκους. Κι αυτό γιατί τραυµατίζει τις ελληνικές τράπεζες – που έχουν 40 δισ. οµόλογα – και τα ασφαλιστικά ταµεία, δηµιουργώντας τρύπες που πρέπει να καλύψει πάλι το ∆ηµόσιο. Στο τέλοςτης εξίσωσης, γλιτώνουµε όλη κι όληµια µονάδα στο ΑΕΠ – δηλαδή είµαστεστα ίδια. Ολα αυτά, ενώ ηΕλλάδα καταστρέφει τη σχέση της µε τις αγορές που, έχοντας χάσει λεφτά, δεν θα ξαναβάλουνποτέ το χέριστην τσέπη να µας δανείσουν. ∆έκα χρόνια µετά το κραχ του 2001, η Αργεντινή είναι ακόµη εκτός αγορών.
Γι’ αυτό η Αθήνα λέει όχι στην αναδιάρθρωση αλλά θα έβλεπε την επιµήκυνση. Οπως εξήγησε δηµοσίως σε συνέντευξήτου ο Λουκάς Παπαδήµος, η παράτασητου χρόνου αποπληρωµής των οµολόγων δεν επηρεάζει τηναξία τους. Αυτά θα πληρωθούν στοακέραιο – και όχι «κουρεµένα» –αλλά αργότερα.Οι δανειστές δεν χάνουνλεφτά και η Ελλάδα την αξιοπιστία της. Η επιµήκυνση θα µπορούσε να έχει µεγάλο χρονικό ορίζοντα – κάτιπου έχει συζητηθεί άτυπα τον Φεβρουάριο µεταξύ γερµανικής και ελληνικής πλευράς σε κορυφαίο επίπεδο – δηµιουργώντας αίσθηµα βεβαιότητας στις αγορές για τοµέλλον της χώρας. Αλλά το βασικό είναι να δώσει τον χρόνο στη χώραγια να ορθοποδήσει,να περάσειαπό τα ελλείµµατα σταπρωτογενή πλεονάσµατα και να πάρει µπροστά πάλι η µηχανή της οικονοµίας. Θα είναι µε άλλαλόγια κάτι αντίστοιχο µε την επιµήκυνση αποπληρωµής που πέτυχε η Ελλάδα στο πρόσφατο Συµβούλιο Κορυφής για τα χρήµατα της Ε.Ε.
Φυσικά, υπάρχειµια ακόµη καλύτερη προσέγγιση.Ο χαµηλότοκος δανεισµός της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Ταµείο ώστε να επαναγοράσει τα οµόλογά της στη δευτερογενή αγορά – και µάλιστα «κουρεµένα» κατά 30%. Ή να τα ανταλλάξει µε τα οµόλογα που θα εξέδιδε για να δανειστεί από το Ευρωπαϊκό Ταµείο, τα οποία θα είχαν πλέον ευρωπαϊκή εγγύηση. Είναι µια λύση σαν το οµόλογο που επινόησε το 1989, ο υπουργός Οικονοµικών του πρεσβύτερου Μπους, Νίκολας Μπρέιντι, για να λύσει το πρόβληµα χρέους του Μεξικού.
Η ιδέα αυτήάρεσε πολύ στοΝταβός καιφάνηκε νακερδίζει τότε αποδοχή στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Αλλά το Βερολίνο αποφάσισε τελικά να οριοθετήσει στενά τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Ταµείου. ‘Ως το 2013, αυτό δίνει µόνο δάνεια σε δεινοπαθούσες χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία. Μετά το 2013, το Ευρωπαϊκό Ταµείο γίνεται µόνιµο και προικοδοτείται µε 700 δισ. ευρώ, αλλά θα αγοράζει µόνο νέες εκδόσεις οµολόγων. ∆εν θα µπαίνει στη δευτερογενήαγορά όπως ήθελε η ΕΚΤ και οιχώρες της Ιβηρικής. Αυτο έκλεισε το παράθυρο για µια λύση στυλ «Brady Bonds» που θαεπέτρεπε στην Ελλάδα να µαζέψει και να µειώσει το χρέος της.
Το «κούρεµα» των οµολόγων θα είχε ολέθριες συνέπειες για τις τράπεζες, τα ασφαλιστικά ταµεία αλλά και την εικόνα της χώρας στις αγορές
Το δεύτερο τρίµηνο του 2012 εκτιµάται ότι η Ελλάδα θα χρειαστεί 25 µε 30 δισ. ευρώ για να καλύψει τις δανειακές της υποχρεώσεις
ΘΡΙΛΕΡ ΓΙΑ 4 ΡΟΛΟΥΣ
Ο ισορροπιστής
Ο Γιώργος παπανδρέου (αριστερά) βρίσκεται σε συνεχή συνεννόηση µε τον λουκά παπαδήµο και το οικονοµικό επιτελείο για την προετοιµασία µιας λύσης για το ελληνικό χρέος. Φέρεται δε να έχει πεισθεί ότι η αναδιάρθωση είναι αναγκαία Ο σύµβουλος
ο λουκάς παπαδήµος (δεξιά) προκρίνει τη λύση της επιµήκυνσης του χρέους. οι ειδικοί άλλωστε συµφωνούν ότι αυτή είναι η µόνη µέθοδος αναδιάρθρωσης που δεν θα προκαλέσει περισσότερα προβλήµατα απ’ όσα θα λύσει. Στη φόρµουλα της επιµήκυνσης που υποστηρίζει ο πρώην αντιπρόεδρος της ΕΚΤ φαίνεται ότι προσανατολίζεται και το Μαξίµου Ο τραπεζίτης
Το κυριότερο εµπόδιο στην αναδιαπραγµάτευση του ελληνικού χρέους ορθώνεται στη Φρανκφούρτη από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Γι’ αυτό εκτιµάται ότι µέχρι τον Σεπτέµβριο, οπότε λήγει η θητεία του Ζαν-Κλοντ Τρισέ (αριστερά), δεν πρόκειται να ανακοινωθεί καµία συµφωνία Ο διαπραγµατευτής
Ο υπουργός οικονοµικών Γιώργος παπακωνσταντίνου (δεξιά) χειρίζεται σε πολιτικό επίπεδο τις διαπραγµατεύσεις για την αναδιάρθωση. Τις τεχνικές πτυχές του θέµατος έχει αναλάβει οµάδα εµπειρογνωµόνων
Σκληρό πόκερ σε δύο ηπείρους
Στο όχι και τόσο µακρινόπαρελθόν έγινε ένα κλειστό δείπνο στη Φρανκφούρτη για την ελίτ της ΕΚΤ. Στο τραπέζι ο ΖανΚλοντ Τρισέ και µεγάλα ονόµατα του συµβουλίου της Τράπεζας, καθώς και διευθυντές σε θέσεις κλειδιά. Κάποια στιγµή, µια φωνή ακούστηκε να ρωτά τι θα γίνει µε την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Το ερώτηµα προκάλεσε έκρηξη του Τρισέ και µια οργίλη τοποθέτηση σε στυλ «ποτέ, ποτέ, ποτέ δεν θα γίνει αυτό». Για την ΕΚΤ το ναµπει χέρι στο ελληνικό χρέος είναι ανάθεµα. Πρώτα είναι το πρεστίζ της ευρωζώνης, µετά ο φόβος ενός ντόµινο σε Πορτογαλία κα Ιρλανδία. Και τέλος ο φόβος ότι οιάσωτοι Ελληνες θα νοµίσουν ότι έτσι λύνονται τα προβλήµατά τους και θα εγκαταλείψουν την προσπάθεια και το Μνηµόνιο.
ΓΚΡΙΖΕΣ ΖΩΝΕΣ. Στην πραγµατικότητα, ουδείς γνωρίζειποιες θα ήταν οισυνέπειεςµιας αναδιάρθρωσης. Ακόµη καισε κορυφαίο επίπεδο δεν είναι απολύτως σαφές ποιες τράπεζες διακρατούνελληνικά οµόλογα και σε τι ποσοστό. Πρόσωπο µε γνώση των αγορών επιµένει ότι «ξέρουµε πού βρίσκεται µόλις το 50% - 55% των οµολόγων µας». Είναιακόµη λιγότερο σαφές ποιεςτράπεζες είναι εκτεθειµένες στην Ελλάδα,µε την έννοια ότι είναιεκτεθειµένες σεάλλες τράπεζεςπου έχουν ελληνικό δηµόσιο χρέος ή έχουν δανείσει ελληνικές τράπεζες ή ελληνικές επιχειρήσεις. Είναι το λεγόµενο ρίσκο του αντισυµβαλλόµενου. Στην περίπτωση της Lehman Brothers – που την άφησαν να χρεοκοπήσει για παραδειγµατισµό της Γουόλ Στριτ τον Σεπτέµβριο του 2008 – έφθασε το 1 τρισ., προκάλεσε τραπεζική κρίση και χρηµατιστηριακή κρίση και τελικά διεθνή οικονοµική ύφεση. Η εµπειρία αυτή δεν είναιάσχετη µε τις επιφυλάξεις της Ουάσιγκτον.
Οι Αµερικανοί έχουν κάνει µεγάλη προσπάθεια να χαρτογραφήσουν το ελληνικό χρέος και να πιθανολογήσουν τις συνέπειες αναδιάρθρωσής του. Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η εντύπωση είναι ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες δεν είναι σε σπουδαία κατάσταση, συµπεριλαµβανοµένων των γαλλικών και των γερµανικών.Τα τεστ αντοχής τουπερασµένου Ιουλίου δεν εντόπισαν τις αδυναµίες των ιρλανδικών τραπεζών. Και οι Γερµανοί φαίνεται πως θέλουν να ραφτεί κοστούµι για τα νέα τεστ αντοχής του ερχόµενου Ιουνίου µέσα στο οποίο να χωρούν οι τράπεζές τους. Η γραµµή αυτήανάλυσης λέειότι η κρίση χρέους της Ευρώπης έχει ουσιαστικάµεταλλαχθείσε υποβόσκουσα κρίση του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήµατος. Αν γίνει µια «στραβή» µε το ελληνικό χρέος, τότε το πρόβληµα των ευρωπαϊκών τραπεζών θα βγει στον αφρόκαι θα περάσει πολύ γρήγορα τον Ατλαντικό. Ο Μπαράκ Οµπάµα µπαίνει σε εκλογικό κύκλο από τοτέλος του 2011. Είναι λογικό ο Λευκός Οίκος να µη θέλει ούτε νέα εισαγόµενα προβλήµατα στη Γουόλ Στριτ ούτε εκτροχιασµό της διεθνούς οικονοµίας σε µια φάση πουη ανάκαµψη στις ΗΠΑ είναι εύθραυστη και συνδυάζεται µε ανεργία-σοκ που φθάνει το 10%.
Είναι οι Αµερικανοί εντελώς αρνητικοί σε µια προσέγγισητου προβλήµατος του ελληνικού χρέους; Οχι. Αλλά αυτό προϋποθέτει να πειστούν ότι υπάρχει µια λύση µε εθελοντική συµµετοχή επενδυτώνσε ένα πακέτο επιµήκυνσης. Ηπολιτική σηµειωτική τηςσυνάντησης Γκάιτνερ -Παπακωνσταντίνου το περασµένο Σαββατοκύριακο στην Ουάσιγκτον ήταν θετική.
«ΒΑΒΕΛ». Αντιθέτως, το Βερολίνο θα ήθελε διευθέτηση του ελληνικού χρέους «χθες» – ή, ενπάση περιπτώσει, εντός του 2011. Αυτό που προβληµατίζει την Αθήνα είναι η κακοφωνία γερµανικών δηλώσεων. Ο Βόλφγκανγκ Σόιµπλε µίλησε για µελέτη βιωσιµότητας τουελληνικού χρέους πουθα έχει εκπονηθεί ώς τον Ιούνιο, αφήνοντας την εντύπωση ότι πάµε σύντοµα για κάποιας µορφής αναδιάρθρωση στη συνέντευξή του στην εφηµερίδα «Die Welt». Οταν µετά τα µάζεψε, ηελληνική κυβέρνηση αντελήφθηότι ίδιαγραµµή άρχισε να βγαίνει ως διαρροή από την Καγκελαρία.
Οσο κιαν φαίνεται παράξενο, η γερµανική κυβέρνηση δεν έχει ούτε εσωτερικό συντονισµό ούτε ολοκληρωµένο σχέδιο για το πρόβληµα του χρέους της Ελλάδας – αλλά και της ευρωζώνης. Ηλέξη «αναδιάρθρωση» µε την απειλή ότιοι επενδυτέςθα πάρουν µέροςτης ελληνικής χασούρας πάει κι έρχεται γιατί θεωρείται χάδι στα αυτιά του γερµανού φορολογουµένου. Το εσωτερικό πολιτικό παιχνίδι και η σταδιακή προσέγγιση τηςΑνγκελα Μέρκελστα προβλήµατα χρέους της ευρωζώνης δίνουν την αίσθηση ενός µπρος - πίσω, ενώ αναστατώνουν τις αγορές και κάνουν πύραυλο τα ελληνικά spreads που πέρασαν πάλι τις χίλιες µονάδες. Παράγονταςτων αγορών θεωρεί ότι στο θέµα του ελληνικού χρέους «το τζίνι έχει βγει από το µπουκάλι» και αναµένει µεγάλη αναστάτωση τις επόµενες εβδοµάδες. Παρόλα αυτά, Αθήνα και Βερολίνο είναι, στο θέµα του χρέους, στην ίδια κατά βάθος γραµµή. Παρά την κακοφωνία δηλώσεων, υπάρχει συναντίληψη ότι το πρόβληµα πρέπει να αντιµετωπισθεί –φέτος. Ηπια όµως, χωρίς«κουρέµατα»και καταναγκασµούς.
Πότε φέτος όµως; Οχι πριν από τον Ιούνιο, όταν οριστικοποιείταιτο πακέτο βοήθειας προς την Πορτογαλία που έχει εκλογές. Ούτε πριν από τον Σεπτέµβριο, όταν λήγειη θητεία του Ζαν-Κλοντ Τρισέ. Στον ορίζοντα αυτό, εγγράφεται καιη συµµετοχή τωνΓάλλων στηνάτυπη συζήτηση για το ελληνικό χρέος. Φαίνεται ότι µια σηµαντική τριγωνική συνάντηση Ελλήνων - Γερµανών - Γάλλων, γιανα αναζητηθούν λύσεις σε τεχνικό επίπεδο, έγινε στιςαρχές Μαρτίου. Παρόλα αυτά,στο Παρίσιδεν σκέπτονται µεγαλοφώνως όπως στο Βερολίνο, ενώ η γαλλίδα υπουργός Οικονοµικών Κριστίν Λαγκάρντ αποκλείει κάθε τρεις και λίγο δηµοσίως την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.
Το ελληνικό υπ. Οικονοµικών ξέρει τους κατόχους περίπου των µισών οµολόγων και δεν είναι σε θέση να γνωρίζει ποιες τράπεζες είναι εκτεθειµένες
«Ποτέ, ποτέ, ποτέ» ήταν η αντίδραση του προέδρου της ΕΚΤ, όταν κάποιος τόλµησε σε ένα κλειστό δείπνο να τον ρωτήσει για την επαναδιαπραγµάτευση
Ο ελληνικός «άσος» και η όρεξη του Σόρος
ΤΟ ΕΞΑΜΗΝΟ που αποµένει µέχρι τον Σεπτέµβριο, οπότε λήγει η θητεία Τρισέ, εκτιµάται ότι επαρκεί ως χρόνος προετοιµασίας ενός εγχειρήµατος που είναι πολύ πιο δύσκολο από µια υποτίµηση. Μια αναδιάρθρωση είναι κατά βάση νοµική υπόθεση. Αυτός που έχει απαίτηση – δηλαδή οµόλογο – κατά της Ελλάδας πρέπει να συµφωνήσει σε αλλαγή όρων. Τίποτε δεν τον υποχρεώνει να το κάνει. Υπάρχουν ακόµη οµάδες επενδυτών που διακρατούν χρέος Αργεντινής και αρνούνται τους όρους που προτείνει το Μπουένος Αϊρες.
Προτιµούν τη δικαστική οδό. Ο λεγόµενος freerider – ελληνιστί, ο µοναχικός καβαλάρης – µπορεί να τινάξει στον αέρα οποιαδήποτε προσπάθεια αναδιάρθρωσης.
ΤΟ ΟΠΛΟ. Εκεί όµως η Ελλάδα έχει ένα σηµαντικό νοµικό πλεονέκτηµα. Το ελληνικό χρέος είναι στην πλειονότητά του – στο 90% – σε ευρώ και διέπεται από το Ελληνικό ∆ίκαιο. Αυτό σηµαίνει ότι η ελληνική κυβέρνηση µπορεί να αλλάξει τους όρους αποπληρωµής του µε έναν απλό νόµο. Από τεχνική, αλλά και διαπραγµατευτική άποψη αυτό διευκολύνει την κατάσταση. Η Αθήνα δεν έχει, όπως, ας πούµε, η Αργεντινή, να αντιµετωπίσει απαιτήσεις σε διάφορα νοµίσµατα ή δοµηµένες σε διαφορετικούς τύπους χρεογράφων µε δικαιοδοσία ξένων δικαστηρίων.
Αυτό, βεβαίως, δεν σηµαίνει ότι η Ελλάδα µπορεί να επιβάλει µονοµερώς λύσεις. Οι αγορές θα µας τιµωρήσουν, καθώς δεν θα µας ξαναδανείσουν. Εξ ου και η έµφαση σε εθελοντικού χαρακτήρα «φιλικές προς την αγορά» λύσεις και όχι, όπως λέγεται, «Αλκαπονιές». Είναι ένας κίνδυνος στον οποίο είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι και οι Αµερικανοί. Αντίστοιχα, έχει σηµασία ο χειρισµός του ελληνικού χρέους να µη θεωρηθεί «credit event» – αδυναµία πληρωµής – από τις αγορές, γιατί τότε όλοι όσοι έχουν παίξει παράγωγα – τα λεγόµενα CDS – θα ζητήσουν τα λεφτά τους. Και πάλι δεν είναι σαφές ποιες τράπεζες ή ασφαλιστικές εταιρείες είναι φορτωµένες µε τέτοια CDS, αν θα έχουν να πληρώσουν και αν θα χρειαστεί να τις ξελασπώσουν πάλι οι κυβερνήσεις. Την ίδια ώρα, η περίπλοκη νοµική και τεχνική φύση του εγχειρήµατος της αναδιάρθρωσης φαίνεται να έχει προκαλέσει µεγάλη κινητικότητα στο ΠΑΣΟΚ. Το υπουργείο Οικονοµικών παρακολουθεί την πλειοδοσία δηλώσεων για το θέµα. Θεωρείται ότι οι τοποθετήσεις αυτές δεν βοηθούν χειρισµούς που πρέπει να γίνουν άτυπα και αθόρυβα µε το Βερολίνο, το Παρίσι, την ΕΚΤ και τους άλλους θεσµικούς παίκτες όπως η Κοµισιόν.
Επίσης η επιβεβαίωση από κυβερνητικά στόµατα της ανάγκης για αναδιάρθρωση δεν βοηθά καθόλου στη φάση που πρέπει αυτή να διαψεύδεται αρµοδίως. Με άλλα λόγια, άλλοι στην κυβέρνηση µιλούν για αναδιάρθρωση και άλλοι είναι αυτοί που συζητούν ατύπως λύσεις για λογαριασµό της χώρας.
ΟΙ ΜΝΗΣΤΗΡΕΣ. Την ίδια ώρα, το υπουργείο Οικονοµικών έχει καταφέρει να κρατήσει σε απόσταση όλες τις µεγάλες ξένες τράπεζες που θέλουν να µπουν στο παιχνίδι της αναδιάρθρωσης, αφού τα «γυρίσµατα» οµολόγων έχουν προµήθειες και είναι ένας καλός τρόπος να βγουν λεφτά. Ούτως ή άλλως όµως, η παρέλαση τραπεζιτών και διεθνών παικτών των αγορών από την Αθήνα συνεχίζεται. Κορυφαίο παράδειγµα ο Τζορτζ Σόρος – άποψη όµως για την Ελλάδα έχει και ο «σοφός της Οµαχα» Γουόρεν Μπάφετ. Τόσο ο ένας όσο και ο άλλος ξέρουν πως το ελληνικό χρέος είναι τους επόµενους έξι µε οκτώ µήνες «όλα τα λεφτά».
ΟΙ ΠΑΙΚΤΕΣ
Ο «εξωστρεφής»
Ο γερµανός υπουργός Οικονοµικών Βόλφγκανγκ Σόιµπλε (δεξιά στην απέναντι σελίδα)
παλινωδεί δηµοσίως για το ελληνικό χρέος. Η αναδιάρθρωση ηχεί ωραία στα αυτιά των Γερµανών ψηφοφόρων και το Βερολίνο δυσκολεύεται να κρυφτεί Η σιωπηλή
Το Παρίσι βοηθάει µυστικά - όπως αρµόζει στην υψηλής δυσκολίας επιχείρηση της αναδιάρθρωσης.
Η σιωπή της Κριστίν Λαγκάρντ (αριστερά στην απέναντι σελίδα) δεν κρύβει αδράνεια Ο ιέραξ
Τι ζητούσε ο Σόρος (δεξιά πάνω) στην Αθήνα; Οι έµπειροι παίκτες των αγορών ξέρουν ότι για τους επόµενους έξι έως οκτώ µήνες το ελληνικό χρέος «είναι όλα τα λεφτά» Ο ανήσυχος
Η Ουάσιγκτον δεν κρύβει ότι το µαύρο σενάριο, κατά το οποίο η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους µπορεί να «µολύνει» και τις τράπεζες, θα µπορούσε να κλονίσει την αµερικανική ανάκαµψη. Αυτοί οι φόβοι εξηγούν και την ενεργό εµπλοκή του υπουργού Οικονοµικών Τίµοθι Γκάιτνερ (δεξιά κάτω)
